کاپوئرا

          atta 
            بازدید : 109
          
           نظرات (0)
        

کاپوئرا یک هنر رزمی برزیلی است که مبارزه و رقص را به نوعی با هم ترکیب نموده است. این ورزش در برزیل توسط نسلهای بردگان آفریقایی شکل گرفت که از آن زمان همواره با تاثیر پذیری از طبیعت و رسوم مردم برزیل آمیخته بوده است. ویژگی شاخص کاپوئرا حرکات سریع و ترکیبی همراه با استفاده از قدرت و سرعت و استفاده اهرم گونه از پاها و دستها جهت ایجاد هارمونی و تعادل است. واژه "کاپوئرا" احتمالاً از واژه "توپیا" مشتق شده است که به معنای نواحی و سرزمینهایی از بخش مرکزی برزیل است که در آن گیاهان کوتاه قد می روید.

تاریخچه:

تاریخچه کاپوئرا به نظام برده داری بردگان آفریقایی در برزیل باز می گردد. از قرن 16 میلادی کشور پرتغال جهت استفاده اتباع خویش در برزیل اقدام به ارسال بردگان آفریقایی به آن کشور نمود. برزیل با داشتن قلمرو وسیع خود بهترین مکان برای استفاده از نیروی کار بردگان محسوب می گردید و بالغ بر 5/38 درصد بردگانی که به آنسوی اقیانوس اطلس حمل می شدند را جذب می نمود.

تاریخچه:

"کاپوئرا" یک تاریخچه طولانی و پر فراز و نشیب دارد حتی با وجود آنکه تاریخ مدون در زمان استعمار برزیل چندان کامل نیست. در اصالت برزیلی این رشته شکی نیست ولی در تعیین منطقه شکل گیری آن در برزیل هنوز اختلافهایی وجود دارد. در قرن 16 پرتغال یکی از بزرگترین مستعمره داران جهان محسوب می گردید ولی جمعیت اتباع آن در کشورهای مستعمره اندک بود به همین دلیل مانند دیگر کشورهای استعمارگر، پرتغال نیز به استفاده از نیروی کار بردگان جهت انجام امور خود در برزیل روی آورد. پرتغالیها ابتدا سعی کردند که مردم برزیل را به بردگی بکشانند ولی به دلیل وسعت برزیل و آشنایی مردم آن کشور به سرزمین خود، اکثر آنان به راحتی می گریختند. بنابراین بهترین راه استفاده از برده های نا آشنا با کشور برزیل بود.

در ابتدا اکثر فعالیتهای اقتصادی به برداشت نیشکر ختم می شد. پرتغالیها مزارع بزرگ نیشکری را ایجاد نموده بودند. بردگان در شرایط غیر انسانی و وحشیانه ای نگهداری می شدند بطوریکه کار بسیار زیاد و تنبیه شدید در مورد آنان اعمال می شد و به هر بهانه ای مورد آزار و شکنجه واقع می شدند. اگرچه تعداد بردگان بسیار بیشتر از استعمارگران بود، اما نبود سلاح، قوانین و مقررات بسیار محدود کننده، آشنایی نداشتن با سرزمین برزیل و از همه مهمتر عدم وحدت میان آنان (که به عمد از نقاط مختلف آفریقا در کنار یکدیگر قرار داده شده بودند)، باعث استثمار آنان می گردید.

در این شرایط بود که کاپوئرا نه بعنوان یک رشته رزمی، بلکه روشی برای بقا پس از فرار از دست استثمارگران در یک سرزمین ناشناخته و در مقابل افراد مجهز و مسلحی که برای تعقیب و دستگیری آنان می آمدند، بوجود آمد. به تدریج گروههایی از بردگان که موفق به فرار شده بودند در مناطقی که به اندازه کافی دور و غیر قابل دسترس بود گرد آمدند که آنرا "کویلومبوس" نامیدند. این مناطق بتدریج گسترش یافته و فراریان بیشتری را جذب نمود. حتی مردم بومی برزیل و اروپاییانی که از قانون خود گریزان بودند یا از نا داوری کلیسای کاتولیک که حامی سرمایداران و استثمارگران بود به تنگ آمده بودند در این مناطق گرد هم آمدند.

آنان در این سرزمینها آزادی واقعی از ظلم و فرصت رهایی از سنتهای استعماری و دینی کلیسای کاتولیک را بدست آوردند. پرتغالیها به تدریج از وسعت و قدرت این سرزمینها به وحشت افتادند و نظامیان خود را برای سرکوبی و اسارت آنان اعزام می کردند و در این مرحله بود که "کاپوئرا" از یک روش زنده ماندن به یک هنر مبارزاتی تغییر ماهیت داد.

یکی از بزرگترین این سرزمینها بنام " کویلومبوس دوس پالمارس" که خود از چند روستا تشکیل شده بود توانست حدود یک قرن در برابر استثمارگران بدون داشتن سلاح گرم و فقط با استفاده از روشهای مبارزاتی کاپوئرا مقاومت نماید. سربازان پرتغالی حتی برای دستگیری یک نفر از افراد این سرزمینها از چند سواره نظام استفاده می کردند.

وقتی که شاه پرتغال در سال 1808 پس از شکست از "ناپلئون" به برزیل فرار کرد، اوضاع مستعمرات نیز تغییر کرد و این مستعمره مانند سرزمین اصلی پرتغال محسوب گردید. بنادر برزیل بر روی ناوگانهای تجاری کشورهای دیگر باز شد و شهرها رشد کردند و حتی صنایعی مانند شیشه سازی در برزیل بوجود آمد. با آمدن بردگان آزاد شده به شهرها، کاپوئرا نیز عمومیت فوق العاده ای یافت. به همین دلیل حکومت استعماری حاکم تمرین و نمایش آنرا ممنوع کرد و برای متخلفین مجازاتهای شدیدی مانند قطع رباط پشت پای مجرم در نظر گرفت.

در قرن 19 میلادی برده داری در امپراطوری برزیل بتدریج زوال یافت زیرا به تدریج مناطق "کویلومبوس" افزایش می یافت و افراد این مناطق به اموال استعمارگران شبیخون می زدند. ولی امحای کامل نظام برده داری در برزیل تا سال 1888 بطول انجامید. اما انحلال "کویلومبوس" ها باعث گردید که بردگان سیاه پوست خود را رها شده و بدون شغل و سرپناه بیابند. زیرا سرازیر شدن کارگران اروپایی و آسیایی باعث کاهش فرصتهای شغلی برای سیاه پوستان شده بود.

در این شرایط طبیعی بود که مبارزین کاپوئرا برای گذران عمر خود مجبور به استفاده از تواناییهای خود در راههای نامناسب شوند. برخی از آنها به مشاغلی چون: بادیگاردی، مزدوری یا خرابکاری متمایل شدند. گروهی از آنان بنام "مالتاس" یک گروه تروریست را در ریودوژانیرو بوجود آوردند بطوریکه در سال 1890 جمهوری حاکم بر برزیل آموزش و انجام کاپوئرا را دوباره ممنوع نمود در حالیکه آشفتگی موجود در آن زمان ناشی از عدم لیاقت حکومت و پلیس در اداره کشور و بويژه پایتخت آن بود و ارتباطی به رشته کاپوئرا نداشت.

در زمان ممنوعیت، اغلب هنر آموزان کاپوئرا در مناطق مخفی به تمرین می پرداختند و برای آگاهی از حمله پلیس یک نفر را بعنو ان نگهبان در زمان تمرینات در نظر می گرفتند و به این نوع تمرین مخفیانه "رودا دی کاپوئرا" لقب داده بودند.

در سال 1932 که کاپوئرا دیگر آن قدرت قبل از ممنوعیت را نداشت "مستر بیمبا" که یک مبارز بسیار توانمند در کاپوئرا بود اولین مدرسه را در "سالوادور" برپا نمود. او معتقد بود که کاپوئرایی که توسط حکومت برای جلب توجه توریستها اجرا می شود از اصول واقعی آن دور شده است بنابراین او تصمیم گرفت تا به کمک هنر آموز خود "خوزه سیسناندو لیما" دوباره هنر کاپوئرا را به دوران کویلومبوسها برگرداند و بر بخش مبارزاتی آن تاکید ورزید و حرکات سنتی آنرا دوباره احیاء نمود (مانند حرکات باتوکو و کشتی). او در واقع اولین فردی بود که تکنیکهای کاپوئرا را سیستماتیک و بصورت مدون گرد آوری و تدریس نمود. در آن زمان چون هنوز واژه کاپوئرا از نظر حکومت وقت، نماد سرکشی و خلافکاری بود بناچار سیستم خود را به نام "لوتا بایانا" نامگذاری نمود. سر انجام در سال 1940 بود که ممنوعیت کاپوئرا بطور کامل لغو شد و نام این سبک "رجیونال کاپوئرا" نامگذاری شد. در کنار کاپوئرای بیمبا گروهی که کاپوئرای سنتی را بصورت زیرزمینی در زمان ممنوعیت آن تمرین می کردند مرکز و مدرسه دیگری را بنام "سنترو اسپورتیوو دی کاپوئرا آنگولا" را توسط "ویسنته پریه را پاستینها" تشکیل دادند و علاقمندانی را نیز که مایل بودند کاپوئرای سنتی را فرا گیرند بخود جذب کردند. این سبک نیز بنام "آنگولا کاپوئرا" خوانده شد.

امروزه کاپوئرا را بعنوان سنت و هنر مردم برزیل می شناسند. از سال 1970 فرصتی پیش آمد تا استادان این رشته به سراسر دنیا سفر کرده و آنرا به علاقمندان آموزش دهند آنچه در این میان بسیار جالب توجه است آنست که هنر آموزان غیر برزیلی بدلیل آمیختگی این هنر با سنتها و زندگی مردم برزیل تمایل زیادی به فراگیری زبان پرتغالی برزیل نشان می دهند.

روشهای مبارزه:

اگرچه این رشته اکنون بیشتر به صورت بازی اجرا می گردد ولی هنوز روشهای فریب و حیله گری که در هنر رزمی اصیل کاپوئرا وجود دارد بکار گرفته می شود. به هنر آموزان آموخته می شود که هیچگاه نباید از حریف چشم بردارند و حریف ممکن است که تغییر قیافه داده باشد و در ظاهر مانند یک دوست به نظر آید. این روشهای فریب قدیمی را "مالیسیا" می نامند.

این رشته یک روش مبارزه متغییر و سریع است که همواره بر اساس مبارزه با تعدادی از حریفان تاکید دارد. جنبش و حرکت دائم به جلو و عقب و در واقع تاب خوردن را "جینگا" می نامند که از حرکات پایه در کاپوئراست. این حرکت دارای دو هدف اساسی است:

1- مبارز را در حالت جنبش دائم نگه می دارد و از اینکه او بصورت یک هدف ثابت تبدیل شود جلوگیری می کند.

2- با ایجاد تظاهر به حمله و فریب حریف فرصت کافی برای حمله و دفاع را به ارمغان می آورد.

زمانی که فرصت ایجاد می گردد ضربات در کاپوئرا باید بلافاصله اجرا شود. مانند لگد به بدن یا صورت و یا انداختن حریف. بیشترین ضربات کاپوئرا بوسیله پا اجرا می شود که شامل: لگد مستقیم، لگد چرخشی، لگد جاروبی (راستی راس) و یا ضربات زانو (تسوراس).

ضربات با سر بعنوان یک ضد حمله در این رشته بسیار مهم است. ضربات آرنج، ضربات مشت و بر زمین زدن حریف نیز بعنوان مکمل تکنیکها استفاده می شوند.

روش دفاعی در این رشته بر اساس اصل عدم مقاومت در برابر نیروی وارده بنا شده است و بر فرار از مسیر ضربه (اسکوئیوا)، بیشتر از بلوکه کردن آنها تاکید می شود. دفاع می تواند به حالت ایستاده و یا با قرار دادن دستها بر روی زمین صورت گیرد. دفاع زمانی لازم است که دور شدن از ضربه حریف ممکن نباشد.

برای مبارزان رشته کاپوئرا مسلح بودن حریف در اجرای فنون تفاوتی ایجاد نمی کند و اصل بر ضد ضربه های سریع و غیر قابل پیش بینی است.

حرکات آکروباتیک و غلت زدنها که " آاو" خوانده می شود به مبارز این رشته امکان برزمین زدنِ حریف و تخریب تعادل او را می دهد. همچنین امکان تغییر موقعیت در اطراف حریف برای از کار انداختن برنامه حمله او را ایجاد می کند. این ترکیب زیبا از حمله، دفاع و تحرک به کاپوئرا ویژگی شناور بودن را می دهد که در هیچ رشته رزمی دیگر یافت نمی شود.

دو استایل اصلی کاپوئرا بنامهای رجیونال (شهری) و آنگولا (سنتی) وجود دارد. روش یکنواختی برای تشخیص درجه و رتبه مبارزان در کاپوئرا وجود ندارد و هر گروهی روش ويژه خود را اجرا می کند. اخیراً فدراسیون کاپوئرای برزیل نوارهایی به رنگهای سبز و زرد و آبی و سفید برای این امر در نظر گرفته است ولی از سوی همه گروهها پذیرفته نشده است.

نمایشات کاپوئرا:

در نمایشات کاپوئرا مبارزان از اجرای ضربات مشت و آرنج خودداری می کنند و فقط از روش سرنگون کردن استفاده می کنند. ضربات پا نیز به بدن حریف اصابت نمی کند.

مکان اجرای نمایش را "رودا" می نامند. که یک زمین دایره ای شکل است که مبارزین کاپوئرا آنرا دوره می کنند و وسایل موسیقی سنتی و نوازندگان مربوطه نیز در کنار آن قرار می گیرند. مبارزین با توجه به ریتم موسیقی نواخته شده مبارزه می کنند. وقتی یکی از مبارزان شکست را بپذیرد و یا نخواهد مبارزه کند و یا یکی دیگر از مبارزان وارد رودا شود تا مبارزه کند، موسیقی قطع می شود.

"باتیزودا" یک نوع رودا است و برای جشن هنرآموزانی بر پا می شود که بعنوان یک مبارز کاپوئرا مورد قبول قرار می گیرند و او این لیاقت را کسب می کند تا با مربی خود در باتیزودا نمایش اجرا نماید.

در گذشته که کاپوئرا یک رشته غیر قانونی محسوب می گردید زمانی که هنرجویی بعنوان مبارز کاپوئرا پذیرفته می شد، طی مراسمی یک نام مستعار برای او برمی گزیدند و به آن مراسم "آپلیدو" گفته می شد.

زمانی که یک مبارز بزرگ از یک فرد دیگر در سطح خویش دعوت می کند تا نمایشی را به اتفاق هم اجرا نمایند آن را "چامادا" گویند. این نمایش برای هنر جویان یک فرصت بسیار مهم آموزشی محسوب می گردد.

زمانی که یک وقفه یا عدم هماهنگی با موسیقی در حین نمایش پدید می آید دو حریف در محیط دایره برای چند لحظه در جهت عکس یکدیگر حرکت کرده تا برای نمایش مجدد آماده شوند و این حرکت "ولتا او موندو" نام دارد.

برچسب ها کاپوئرا ,